Imazhi: Saranda Bogujevci

Instituti Sekhmet: Atëherë, po du me ditë qëndrimin personal tëndin sa i përket çështjeve të personave dhe jetërave të personave LGBTIQ+?

​

Saranda Bogujevci: Mendoj që unë e kam përmend shumë herë edhe kom pas diskutime të përshumta në këtë drejtim dhe në këtë temë dhe gjithëherë e kam potencu që çështja e komunitetit LGBTQI është çështje e të drejtave të barabarta të njeriut. Nuk mundemi me qenë selektiv kur vjen puna te çështja e të drejtave të njeriut, qoftë në shoqërinë tonë, qoftë përtej. Edhe këtë diskutim e bëj njëjtë kudo që jam, jo vetëm në Kosovë. Kam qenë pjesë e e debateve të ndryshme edhe jashtë Kosovës në lidhje me temën. Shpeshherë ka pasë edhe kështu, si me thanë debate të nxehta mes, qoftë deputetë të vendeve të tjera dhe gjithëhere argumenti im është ky që nuk mundemi të jemi selektivë, dhe nuk është e drejtë e jona që t'i privojmë nga të drejtat të cilat janë të garantuara me kushtetutë dhe ligjet e vendit askënd brenda shoqërisë tonë, mendoj që kjo është më se e kjartë.

​

Sekhmet: Po, e qysh është, qysh e shihni gjendjen dhe qysh e shihni Kosovën si shtet, sa është i hapun për personat queer me jetu në këtë vend?

Saranda Bogujevci: Unë mendoj që në këtë aspekt, vetë këta persona munden me tregu më së miri se si ballafaqohen me përditëshmëninë e vendit. Nuk mund të flas në emër të tyre, për shkak që nuk e kam përvojën e njëjtë.

​

Sekhmet: Në rregull, po si e shihni ju këtë?

​

Saranda Bogujevci: Vetëm ta shpjegoj ku du me dalë me këto. Kemi pasë edhe diskutime të tjera, ku janë potencu edhe gjana të ndryshme dhe sa i përket edhe çështjes së sigurisë. Nëse bajmë krahasime, mund të themi që në vendin tonë jo që ekziston ndoshta një aspekt i mirëkuptimit në shoqninë e gjanë por që të njëjtën kohë, viteve të fundit, mendoj që ka qenë pak më e lehtë të flitet së paku publikisht rreth kësaj çështje dhe kësaj teme. Por sa janë të kufizum është pak e vështirë të them të drejtën unë ta potencoj, për shkak që ndoshta vetë rrethi im dhe njerëzit që unë i njoh, i shoh kështu goxha të lirë në aspektin në shoqërinë tonë.

Por, unë gjithëherë në të njëjtën kohë e përmendi që natyrisht kryeqyteti dallon shumë prej qyteteve të tjera në Kosovë dhe mendoj që duhet të kemi në fakt më shumë të dhana se si dhe çfarë impakti kanë në jetën e tyre në tërë vendin, jo vetëm këto diskutimet edhe hapësina që krijohet brenda kryeqytetit. Kryeqyteti nuk është e gjithë Kosova, kështu që ky është mendimi im në këtë të drejtim.
 

Sekhmet: Megjithatë, e the që nuk mundeni me folë edhe pse për shkak që kryeqyeti është ndryshe nga qytetet tjera, apo?

​

Saranda Bogujevci: Nuk mundemi me folë për shkak të të dhanave, domethënë mendoj që nuk kemi të dhëna të mjaftueshme për me ditë dhe me kuptu.

Sekhmet: Aty deshta me dalë. A e dini për shembull se sa raste të dhunës janë nëpër qytete tjera? Si dhe me çka përballen personat LGBT+, qysh përjashtohen prej shtëpive, qysh një numër i madh i tyne kanë migru dhe kanë shku dhe kanë kërku azil për shkak të stigmës, për shkak të dhunës që është ushtru ndaj tyre. Për atë e pata fjalën, kur e bana pyetjen se sa është Kosova vend i sigurt për personat LGBT+ nëse e eleminojmë kryeqytetin?

Saranda Bogujevci: Dallon vendi prej vendit. Ka familje që kanë qenë përkrahëse. Ka edhe shumë prej atyne familjeve që nuk kanë qenë përkrahëse. Por unë mendoj që është edhe një aspekt tjetër te kjo. Unë mendoj që ka tepër pak njohuri edhe përbrenda e familjeve edhe në shoqërinë tonë çka nënkupton kjo pjesë. Natyrisht, shumë gjana ndërlidhen në aspektin e besimit e të tjera, por jo vetëm. Unë jam rritë në Angli dhe të them të drejtën sado që qoftë Anglia, qoftë vendet e tjera përbrenda Evropës perendimore, nëse mund të themi, sado që kanë avancuar shumë në këtë drejtim prapë ekzistojnë problematika të shumta dhe ngjashme me ato që i shohim dhe që ballafaqohen në Kosovë. Por atë çka unë kam mësuar në këtë drejtim është puna që bëhet për të ngritë vetëdijen, dhe unë mendoj që duhet ta gjejmë mënyra ku diskutimet rreth kësaj teme bahen në formë më të gjerë dhe jo vetëm me grupe të caktume të shoqërisë.

Mendoj që kjo do të kishte impakt të madh në shoqërinë tonë. Unë kam pasë rastin që kam ba diskutime të shumta domethënë me qytetarë të ndryshëm, qoftë edhe me kolegë dhe gjithëherë jam mundu, domethënë që t'i vendos pyetje në rrafshin njerëzor, jashtë asaj domethënë të cilat mund me qenë perceptimet rreth komunitetit.  Por domethënë tu mundu me largu me thanë, “OK, largone këtë pjesën e paragjykimit që e ke, çka e bënë ndryshe ose cilat janë, shembull p’e marr, çka ka pësu shoqnia jo vetëm e jona, po globalisht, prej komunitetit?” Cilat probleme i ka shkaktu komuniteti, përveç disa elementeve të besimit domethënë që janë përdorë jo prapë thënë jo vetëm në Kosovë, po edhe në vende të tjera në këtë aspekt.

Domethanë gjithëherë mundohem me ba një diskutim të tillë ku, qysh me thanë, nuk krijohet barrierë në komunikim me njëri-tjetrin, po edhe që e shtyn, domethënë, me mendu prej një perspektivës tjetër.

​

Sekhmet: Po ku është tu u bo qajo punë? Se sa i dimë puna për avokim edhe që bëhet për me ngritë vetëdijen për çështje LGBT më së shumëti bëhet prej organizatave joqeveritare që punojnë ne këtë drejtim, a na hala s'kena pa një punë direkte prej institucioneve të vendit?

​

Saranda Bogujevci: Është e vërtetë, por të njëjtën kohë duhet ta kesh parasysh që këto çështje marrin kohë dhe duhet të punohet shumë në këtë drejtim, s’domethënë gjithëherë që arrin impaktin ku diçka diskutohet në aspektin publik, për shembull po e marr. Unë gjithherë jam idhtare e asaj që gjejmë forma qysh komunikojmë me njëri tjetrin. Prapë po thom, që duhet doemos me dalë në debate publike ose në diskutime publike për ta trajtu dhe për të pas impakt vetë tema. Ka forma të tjera domethënë ku ti mbërrin me pasë diskutime edhe me grupet tjera të shoqërisë, të cilët ndoshta nuk janë të interesum me dalë në debate publike për me trajtu një temë të tillë. Gjithëherë duhet ta mendojmë cili është rezultati, në fund që dojmë me arritë? Si dojmë me arritë qat’ rezultat edhe si e ngrisim domethënë vetëdijen? Edhe këto mundesh me pa edhe praktikë në vendet e tjera. Kështu që mendoj që është tepër e rëndësishme që diskutimet të bëhen në çfarëdo forme që është e nevojshme për ta ngritë vetëdijen.

Sekhmet:  Po de po, na nuk kena diskutime në publik, që vijnë prej qeverisë, prej shtetit. Na nuk kena! Edhe është shumë më e vështirë gjithmonë kur i ftojmë këta njerëz, nuk vijnë. Kur dojna me i marrë në intervistë, nuk na japin intervistë. Në fjalimet publike asnjëherë nuk e kemi dëgju as Kryeministrin, as Presidenten tu e përmendë fjalën LGBT+. E vetmja qasje që u kanë prej krerëve të shtetit u kanë kur shkruajnë nëpër Twitter në gjuhën angleze, që shkruajnë domethënë për një kategori të caktume të njerëzve që e marrin vesh gjuhën angleze, edhe që ata që marrin vesh gjuhen angleze edhe që ata që...qysh me thanë është një grup i caktum i njerëzve. Është hera e parë që kryeministri ka dalë në publik në paradë të krenarisë. Pse?

Saranda Bogujevci: Unë mendoj që nuk ka të bëjë me ndonjë arsye specifike të mospjesëmarrjes. Unë mendoj që Kryeministri e ka ba shumë të kjartë aspektin e të drejtave të njeriut, të drejtave të individëve, në çfarëdo forme domethënë dhe mendoj që kjo është kjo është e rëndësishme. Tash nuk mund të më kujtohet në detaje në të gjitha intervistat, a e ka përmend apo jo.

Sekhmet: Kurrë!

​

Saranda Bogujevci: Po nuk mund të garantoj në atë drejtim. Se nuk e di sa mundem me i përcjell të gjitha intervistat ose paraqitjet publike, por është opinioni imi domethënë, kjo, që s'do me thonë gjithëherë diçka që është publike që doemos e mbërrin impaktin në të cilin ti mundesh me adresu. Çka krijon qajo? A dojmë me afru shoqërinë në një diskutim për shembull për një temë të caktume, apo dojmë domethanë të jenë të zëshëm edhe masanej të ketë një distancë edhe më të madhe të përfshirjes së tyre në qat diskutim. Prap, po kthehem veç ajo pyetja çka dojmë me arritë, domethënë në fund të saj. Unë për atë e përmenda që është tepër e rëndësishme në mënyrën qysh komunikojmë edhe si e ngrisim vetëdijen në këtë drejtim, po nisem prej vetvetes. S'muj me thanë që unë kam qenë e mirëkuptueshme edhe kam pasë njohuri kur kam qenë më e re në raport me komunitetin e LGBTQI+. Më ka marrë kohë me mësu, kam kriju shoqëri. Kam arritë më thanë ta kuptoj në thelb këtë çështje, edhe unë për shembull kam diskutime të caktume. Shembull po e marr, në shumë rrafshe kur diskutohet për komunitetin, gjithëherë ndërlidhet çështja e lidhjeve njerëzore, si me thënë relationships. Nuk ka të bëjë [qeshë] identiteti i nje personit LGBTIQ+, nuk ka të bëjë me si me thanë... nuk e di çfarë fjali me përdorë në shqip, who they’re attracted to [prej kujt tërhiqen].

Domethënë, s'ka të bëjë me who they’re attracted to. Ka të bëjë me kush janë, qysh ndihen, cili është identiteti i tyne. Të them të drejtën më ka marrë goxha shumë kohë për me kuptu qët’ aspekt dhe në të njëjtën kohë, edhe me ditë me elaboru tutje në diskutimet që unë i kam, domethënë me kon do qoftë. Kështu që duhet, mendoj që duhet me e kuptu që duhemi me punu me shoqërinë tonë me i kuptu gjërat në mënyrën qysh unë kam arritë me kohë me i kuptu edhe qysh kam arritë masandej edhe me e elaboru çka nënkupton qekjo.

​

Sekhmet: Po, por qysh me i bo na qëta njerëz me kuptu? Kush e ka këtë përgjegjësi? 

Saranda Bogujevci: Të gjithë e kemi përgjegjësi.

Sekhmet:  Po de, po cilat janë format që me i përcjellë, edhe me i gjetë, edhe kur ka me u bo kjo? Ju s'e keni pasë asnjë program të partisë të theksume që… Veç e keni shumë të gjeneralizume për të drejtat e njeriut. Të gjithë janë të barabartë, pa marrë parasysh orientimin seksual?

​

Saranda Bogujevci: Unë mendoj që ai është given [e qenë]. Në momentin që ti e ke të përcaktume domethënë qët’ aspektin. Edhe nji diçka tjetër që mendoj që është e rëndësishme me u përmend, kanihere unë jam ballafaquar në debate jashtë Kosovës po flas,  ku është diskutu qiky elementi dhe kemi ka pasë domethanë diskutim, kur njani thotë për një shtet specifik që shumë më shumë po shkojnë mjete në raport me përkrahjen e komunitetit  LGBTQI e jo shembull p’e marr, për të drejtat e grave. Pyetja ime direkte atëherë ka qenë, çka i bën të drejtat e grave më superiore se të drejtat e komunitetit LGBTIQ+ ose kujtdo qoftë tjetër, qoftë komuniteteve të etnive të ndryshme, qoftë kategorive të tjera të shoqërisë, domethënë që janë më të margjinalizume. Pse qenka njëra më e rëndësishme se tjetra, ose pse qenka njëra më superiore se tjetra? Mendoj që diskutimi duhet të bëhet në këtë aspekt, dhe mendoj që për vetë faktin që si Lëvizje [Vetëvendosje!], po edhe Kryeministri ka folë në këtë drejtim ku e potencon qët’ aspektin e rëndësisë domethënë të të drejtave të barabarta. Unë nuk mund ta jap një listë të modeleve se si duhet të veprojmë në këtë drejtim, por unë mendoj që çdo diskutim është i rëndësishëm qoftë me individë, qoftë në grupe, qoftë edhe publikisht, cilado qoftë. Unë publikisht jam duke folur për këtë aspekt. Kështu që po besoj që....

​

Sekhmet: Kur keni me diskutu dhe kur keni me fol me Burim Karametën, me Gramos Agushollin, me Labinotë Demi Murtezi, tre deputetë të partisë Vetëvendosje, të cilët haptas kanë dalë dhe kanë shprehë, kane shfaqë gjuhë të urrejtjes ndaj personave të LGBT+?

​

Saranda Bogujevci: Ne kemi diskutu, vazhdojmë me diskutu dhe mendoj që prapë diskutimi duhet të jetë në atë rrafsh dhe vazhdojmë domethënë me qenë në atë formë, ku, pa marrë parasysh ku mund të kemi mendime të ndryshme rreth temave të ndryshme, që domethënë natyrisht të jemi të kujdesshëm në gjuhën që e përdorim dhe në të njëjtën kohë ku ta krijojmë një hapësire ku ne mundemi edhe vazhdojmë me i pasë diskutimet. Nuk domethënë që gjithëherë arrin ta ndryshon mendjen e secilit, por që diskutimet vazhdojnë të bëhen. Nuk është diçka që ka qenë dhe nuk diskutohet tutje. Edhe një diçka që dua ta përmend, për shkak që është portretizu vazhdimisht sa i përket çështjes së Kodit Civil. Në fakt, nuk është e vërtetë që në shumicë kanë votu kundër. Ka qenë shumë afër nëse s'gaboj, por nuk po me kujtohet a ka qenë tri apo katër vota diferenca për me kalu ligji. Edhe kjo ka qenë edhe si rezultat i votimit të partive të tjera domethënë jo vetëm të Lëvizjes. Dhe, fatkeqësisht, në atë kohë kanë qenë edhe disa prej neve që kemi mungu për shkak të angazhimeve që kemi pasë jashtë vendit, për shembull, unë kam qenë me Këshillin e Evropës edhe ka pasë edhe deputetë tjerë. Kështu që nuk është portretizimi që në numër të madh nga grupi jonë janë kundër, nuk qëndron.

​

Sekhmet: Unë nuk thashë që ka qenë në numer të madh, unë i përmenda tre persona specifikë...

Saranda Bogujevci: Po e kuptova! Ama ka qenë i portretizum në atë formë dhe mendoj që nuk është e drejtë, për shkak që nuk qëndron ajo dhe po, ka individë që mendojnë ndryshe jo vetëm në këtë temë, po kemi edhe tema të tjera në fakt, përbrenda grupit që ka mendime të ndryshme
edhe mundohemi që vazhdimisht domethënë me pasë diskutime dhe ende kemi diskutime edhe do të vazhdojë edhe ky diskutim mes kolegësh, njëjtë sikur qysh vazhdon edhe me çështje të tjera. Kemi për shembull edhe tema të tjera që ka mendime të ndryshme prej individëve brenda grupit tonë, në mendime të tjera, por gjithherë duhet të kemi fokusin dhe të kthejmë në çështje e rëndësisë, që të kuptohet që të drejtat e njeriut janë të drejta të barabarta, nuk mund të jetë të jemi kështu selektiv ashtu pick and choose [zgjedh e merr].

Sekhmet: Si nënkryetare e Kuvendit, megjithatë Kuvendi është një vend ku duhet me pasë një gjuhë parlamentare. Çka mundet me bo në këtë rast edhe çka ka bo kryetari i Kuvendit kur e ka pasë, ai ka qenë në drejtim të seancës për me ndalu këtë gjuhë të urrejtjes, se deklarata edhe betimi që jepet prej deputetëve, masnej Kushtetuta, të gjitha e ndalojnë këtë gjuhë të urrejtjes.

​

Saranda Bogujevci: Kryetari në fakt ka ngritë vërejtje, edhe gjatë diskutimit, për gjuhën që është përdorë. Kështu që nuk është se nuk ka vepru në në këtë drejtim. Sa i përket rregullave të Kuvendit, jemi goxha të kufizum të them te drejtën për shkak që dhe jemi tu punu domethënë në ate drejtim se si e rregullojmë këtë pjesën e çështjes së kodit të etikës por në bazë të njohurive që kemi marrë kështu, në bazë të studimeve të vendeve të tjera, të njëjtën kohë jemi në fakt edhe duke bashkëpunu me Kongresin Amerikan në këtë drejtim, sa i përket ndërtimit të çështjes së kodit të etikës. Por, çfarë kemi kuptu është çështje që ndërtohet me kohë edhe ndërtohet në aspekt parimor. Kështu që kemi, sado që të përcaktohen rregullat dhe mund të ketë dënime, është në të njejtë kohë çështje që duhet të punojmë shumë për ta ndërtu një kulturë ndryshe në aspektin e Parlamentit dhe se si duhet të bëhen debatet dhe gjuha që i përdoret.

​

Sekhmet: Sa ka me marrë kohë qajo? Edhe e përmendët, por poashtu kisha edhe planin me të pyet për Kodin e Etikës. A është duke u bo? Çka ka me përmbajtë?

​

Saranda Bogujevci: Është në proces. Siç thashë, jemi në bashkëpunim edhe me pjesën e Kongresit Amerikan dhe me sa kam qenë pjesë e komisionit, tash nuk jam më. Kështu që jam duke pritur të dhana deri ku ka mbërri dhe nëse s'gaboj është goxha afër për t'u përfundu. Por, gjithëherë diskutimi në fakt ka qenë edhe kur të ealizohet, në mënyrën se si bëjmë zgjidhjet tek zbatimi.

​

Sekhmet: Në fakt, Kodi Civil u planifiku që me u pru edhe një herë mbrenda këtij viti në Kuvend, po nuk po shohim as në agjendë. A jeni në dijeni se çka po ndodhë prej ministrisë përkatëse?

Saranda Bogujevci: Është tu u punu në atë drejtim. Unë mendoj që diskutimet, mendoj që në këtë aspekt, të them të drejtën, ka përgjegjësi edhe opozita. Nuk është diçka që i përket vetëm pozitës dhe mendoj që është e padrejtë që opozita nuk kyçet në këtë aspekt, sepse po flasim për një rregullim të mirëqenies dhe jetës së qyetarëve. Është një ligj që përmban mbi një mijë nene dhe që e rregullon jetën e të gjithë neve dhe mendoj e shpresoj në të njëjtën kohë që pa marrë parasysh kush është në pjesë të pozitës apo opozitës është çështje që duhet domethanë të kyqen të gjitha palët. Kështu që do ta shohim se si do të rrjedhë po mendoj që te tema që ndërlidhet për çështjen e civil unions [bashkësive civile], atëherë, mendoj që është e rëndësishme të kemi diskutime të vazhdueshme. Është çështje që duhet të adresohet. Siç e thashë, une gjatë gjithë kohës, edhe unë por edhe të tjerët, komunikojmë me kolegët tanë, ndajmë mendime të ndryshme, por që ajo që është me rëndësi është që prapë e kemi një mundësi dhe kemi një hapësirë ku lirshëm prapë mundemi me i ba këto debate, brendda me njëri tjetrin.

Sekhmet: A e beson që është? Po, qat’ ditë kur u shfaq krejt qajo gjuhë e urrejtjes do të duhej të reagonin edhe Kryeministri edhe Presidentja në Kuvend?

​

Saranda Bogujevci: Tash a din është, unë jam vetë pjesë e institucionit. Unë vetë kam një detyrë të të caktume dhe i kuptoj detyrat e mia dhe punën që e bëj. Tash ti pyeti pyetjen e njëjtë mundesh me ma ba edhe mua se s'kam reaguar unë publikisht. Por unë s'kam çka të përgjigjna për pjesën e kryeministrit, as të presidentës. Do me thanë pyetjen e njëjtë, mundesh me me ba direkt me mu, por unë mendoj që jo gjithherë reagimi publik ka impaktin e vet, të them te drejten, edhe mendoj që për mua ka qenë shumë e rëndësishme puna që duhet të bahet me me kolegët dhe me njëri-tjetrin për ta adresu qatë pjesë.

​

Sekhmet: Po de, veç reagimi yt sa i përket cështjes për prindërim...?

​

Saranda Bogujevci: Ligji i fertilizimit.

​

Sekhmet: Pati shumë impakt edhe u diskutu shumë në publik, edhe pati përkrahje, edhe ka ba me kuptu njerëz më shumë se çka është, edhe pse ka pas reagime kundër dhe pse ti e ke kërku një të drejtë të tillë. Kështu që...

Saranda Bogujevci: Nuk jam shumë e sigurt të them të drejtën. Sado që...

Sekhmet: Unë jam i sigurt. Unë si qytetar, e kom pa qe ajo ka qenë një, çka ke bo ti në Kuvend edhe reagimi yt edhe deklarata jote ka qenë shumë e fuqishme së paku ka qenë për njerëz që jeni ndi në qat’ pozitë. Kur po e them këtë edhe për personat LGBT, kanë qef me ndi dikë në përkrahje, jo vetëm gjuhë të urrejtjes në Kuvendin e Kosovës.

​

Saranda Bogujevci: Po, po ka pasë përkrahje.

​

Sekhmet: Ka pasë.

Saranda Bogujevci: Mendoj, mendoj, e di vetëm mendoj që është e padrejtë, ke pasë deputetë brenda grupit tonë që kanë fol haptazi dhe kanë fol, kanë pas fjalime tepër të rëndësishme rreth kësaj çështje dhe kësaj teme dhe mendoj që është e padrejtë të hijizohet, pjesa e reagimit...

Sekhmet: Jo, jo... s’po e hijëzoj, se ka pasë, unë nuk po thom qe nuk ka pasë. Ndryshe është... shpesh zgjedhen mënyrat e për shembull kur folët për personat LGBT, gjithmonë është një qasje ndryshe, është një gjuhë ndryshe që përdoret...

​

Saranda Bogujevci: Nëse e kqyrim qat seancë, nese kthehemi te qajo seancë deri më tani patëm fokusin domethënë në diskutimeve të deputetëve që patjetër mendoj që nuk duhet të flitet në atë gjuhë.

Por në asnjë moment nuk u përmend pjesa e deputetëve të cilët domethënë e kanë marrë fjalën dhe kanë folë edhe kanë thënë gjëra tepër të rëndësishme që ndërlidhet direkt se tema ka qenë fokusi i diskutimit tek çështja e Kodit Civil ka qenë tek komuniteti edhe te kjo pjesa e bashkësisë civile.

Kështu që mendoj që nuk duhet të mbeten nën hije edhe pjesa e deputetëve të cilët kanë reagu dhe të cilët kanë folë në këtë drejtim edhe duke iu kthy në fakt edhe pjesës tjetër, ku edhe kryetari ka reagu në këtë drejtim dhe ka reagu rreth gjuhës që është përdorë gjatë asaj seance.

​

Mendoj që sinqerisht është temë tepër e rëndësishme edhe mendoj që duhet të kemi kujdes pak edhe në mënyrën qysh i paraqesim qët aspektin edhe institucional, për shkak që mendoj që duhet të ketë edhe një aspekt të vlerësimit të atyre deputetëve që edhe kanë folur haptazi, vazhdojnë të flasin haptazi në këtë drejtim edhe që kanë tregu guxim, se mendoj që është goxha edhe e guximshme në këtë rast, sidomos në pjesën e shoqërisë sonë. Dhe mendoj që duhet ta kemi një fokus të balancum edhe në këtë aspekt, kur nuk i kemi, po kemi individë qoftë përbrenda grupit tonë, qoftë përbrenda grupeve tjera të subjekteve politike edhe qoftë edhe mrena shoqërisë tonë ku kemi ndividë që edhe janë të zëshëm, edhe flasin në këtë drejtim dhe mendoj që është me rëndësi ta kemi fokusin tek të dy palët. Patjetër të adresohen çështjet e problematikave të cilat i kemi dhe çka ne duhet të ndërmarrim, domethënë qoftë përmes ligjeve, qoftë përmes zbatueshmërisë të këtyre ligjeve, në bazë të asaj me çfarë ballafaqohet komuniteti, po të njëjtën kohë mendoj që qysh me thanë, duhet ta kemi edhe këtë pjesë, mos të mbetet nën hije edhe kjo pjesa tjetër e deputetëve që përkrahin. Prapë po i kthehem asaj që një numër i madh i deputetëve kanë votuar për.

​

Sekhmet: Na jena duke e ba një hartëzim të krejt kësaj. Kush ka folë në përkrahje të personave LGBT gjithmonë jemi tu kriju një farë databaze me të gjithë kandidatë jo ndoshta të gjithë, por persona pak më të rëndësishëm, deputetë që janë pak më të zashëm kena me publiku bashkë me këto intervista në fund të vitit.

​

Saranda Bogujevci: Shumë mirë.

Sekhmet: Që personat LGBT me pa edhe qysh me orientu votën e vet, domethënë në të ardhmen.

​

Saranda Bogujevci: Nëse mundem edhe një diçka tjetër me përmend, unë mendoj që qoftë me deputetë, qoftë edhe brenda shoqërisë tonë, qoftë organizatave, qoftë institucioneve, mendoj që është tepër e rëndësishme me gjetë mënyrën dhe komunikimin me njëri tjetrin. Unë nuk jam për me kriju barriera përderisa mundemi me pasë mendime të ndryshme qoftë edhe gjuhë jo të duhur, ose gjuhë të urrejtjes nëse përdoret. Mendoj që duhet ta gjejmë gjithëherë mënyrën se si e bëjmë këtë komunikim dhe ballafaqim me njëri-tjetrin. Se vetëm në këtë mënyrë arrijmë të gjejmë mënyrën ta kuptojmë. Kemi raste në diskutime ku ne mundemi mos me u pajtu në diçka të caktume, jo vetëm në këtë temë, po edhe në tema të tjera, por që kur mbërrijmë me pasë një diskutim të atillë që i kuptojmë të dy anët e asaj në atë çka mundet me besu dikush apo jo, se cili është besimi i tjetrit mendoj që e then njëfarë barriere në mënyrën se si trajtohen temat. Kshtu që unë jam idhtare e këtyre diskutimeve.

​

Sekhmet: Çka me bo me kryetaren e Komisionit për të Drejtat e Njeriut? Se kur po flasin për këtë diskutimin publik, diskutimet e saj dhe fjalimet e saj po kanë goxha shumë ndikim. Qysh si Kuvend i Kosovës mundemi me dalë para, [qeshë] po foli shumë shkurt e shqip, domethënë mënyra qysh deklarohet ajo dhe çka bën ajo nuk përputhjen me asnjë të drejtë, me asnjë kod të etikës, me asnjë gjuhë parlamentare, me asnjë kurrgjo hiç. Cila është përgjegjësia e Kuvendit në këtë rast, e jotja si nënkryetare, e Glaukut si kryetar, e krejt komisioneve e deputetëve tjerë që...?

​

Saranda Bogujevci: Të them të drejtën, kam qenë goxha kështu e befasume dhe e shokume me qasjen e Dudës kohëve të fundit, se nuk ka qenë kështu. Kam qenë pjesë e Komisionit për të Drejtat, nuk jam mo, kam qenë domethënë prej 2017-ës, edhe ka qenë një qasje krejt tjetër dhe diskutimet në fakt që janë ba, qoftë edhe personat nga komuniteti që janë drejtu, ka qenë kështu një qasje goxha pozitive, edhe çka ka ndodhë kohëve të fundit nuk e di. Nuk e di pse është ky ndryshimi i saj deri në këtë pikë dhe gjuhën dhe opinionin që e jep. 

Në aspektin e rregullave të Kuvendit, pa marrë parasysh që jemi pjesë e grupeve parlamentare, pra deputetë konsiderohen si të pavarun në aspektin individual dhe nuk kemi mundësi domethënë as të përjashtimit apo ndryshimit prej një pozicioni apo në pozicionin tjetër. Kështu që jemi goxha të kufizum në atë drejtim, por unë mendoj që  ka mundësi prej pjesës së shoqërisë civile, organizatave, domethënë me trajtu këtë çështje me të pak më drejtpërdrejtë. 

Sekhmet: I kemi nis na procedurat.

​

Saranda Bogujevci: Edhe tjetra, është e drejtë e secilit qytetar në fakt me ardhë me kërku për shkak që ki Komisioni për të Drejtat e Njeriut, përveç të tjerave e përbën edhe pjesën e peticioneve.

​

Sekhmet: Po.

Saranda Bogujevci: Kështu që, përveç dërgimit të peticioneve, qytetarët kanë të drejtë edhe të marrin pjesë në pjesën e diskutimeve të temave të caktume, kështu që unë mendoj gjithëherë e kam thonë që secili qytetar duhet ta shfrytëzojë atë të drejtë që e ka në raport me komisionin dhe masanej shohim çka mund të ndodhë tutje. Por është çështje që nuk mund të ndërlidhet me vendimmarrje edhe janë arsye specifike të funksionimit të Parlamentit në aspektin demokratik e kam fjalën.

Sekhmet: E kam edhe një pyetje të fundit. Pse një votues LGBT+ duhet të votojë LVV-në në mandatin e ardhshëm?

​

Saranda Bogujevci: Unë mendoj që pa marrë parasysh sfidave në të cilat kemi kalu dhe vazhdojmë me kalu, unë mendoj që si subjekt gjithëherë kemi qenë aty përkrah, gjithëherë e kemi potencu aspektin e rëndësisë së të drejtave të barabarta për secilin qytetar të vendit. Mendoj që jemi tu punu në atë drejtim. Siç e përmenda edhe më herët, nuk ish dashtë që të vendosen nën hije mendimet që mund të ketë të ndryshme, ne jo vetëm për komunitetin e LGBTQI+, por edhe në aspektin e komuniteteve tjera, po edhe shoqërisë, e kam fjalën edhe grupeve të ndryshme mrenda shoqërisë sonë, gjithëherë kemi me pasë këtë qasjen e njëjtë në aspektin e barazisë, a kemi me arritë gjithëherë me i rregullu si të them, ose me i kriju kushtet, natyrisht është proces në vazhdimësi. E përmenda edhe më herët, e kemi vendet perëndimore ku janë vendet demokratike dhe ende ka ballafaqime të shumta në këtë drejtim por që mendoj që kemi mundësi, punojmë dhe do të vazhdojmë të punojmë në atë drejtim se mendojmë që shoqëria jonë në Kosovë duhet të jetojë një jetë të rehatshme, dinjitetshme, të sigurt pa marrë parasysh se si identifikohen individët përbrenda shoqërisë tonë dhe synimi jonë gjithëherë është të punojmë në atë drejtim. Dhe a do të ketë vështirësi? Po, gjithëherë. Në çfarëdo rrethane. Por e jona është që të jemi të kjartë në këtë drejtim do të punojmë në atë drejtim.

​

​

​

Ky artikull është redaktuar për gjatësi dhe qartësi.

Dizajni nga: Elvira Thaçi

Intervistuesi: Dardan Hoti

​

​